Het is weer verkiezingstijd: nu in Amerika, straks bij ons. Het leukste daaraan vind ik de toespraken. Meesters in het speechen zijn meneer en mevrouw Obama. Overtuigingskracht, oprechtheid, een sterke boodschap, emotie, timing: alles klopt. Maar ook de woorden van het Boze Oranje Mannetje zijn fascinerend voor taalliefhebbers.
Kijk de volgende keer eens naar een debat of speech vanuit het perspectief van Aristoteles en de retorica. Zie bijvoorbeeld hoe de kracht van Hillary Clinton haar logos is. Ze overtuigt met argumenten. Ze doet een beroep op onze logica. Haar opponent overtuigt (net als Wilders) zijn publiek vooral met pathos: hij speelt in op emoties. Die emoties kunnen angst of boosheid zijn, maar evengoed ambitie, trots of hoop: ‘I have a dream’ en ‘Yes, we can’. (Pathos is dus ook het knopje waar storytelling op drukt.) Maar het sterkste overtuigingsmiddel – aldus Aristoteles – is ethos. Ethos gaat over vertrouwen van het publiek in de kwaliteiten van de spreker of in diens club (denk aan meneer pastoor). Ofwel: wie het vertrouwen heeft, heeft 't halve betoog al gewonnen.
Obama op de werkvloer
Terwijl de retorica al millennia oud is, vinden we het in organisaties nog steeds moeilijk om alles wat
niet rationeel is, serieus te nemen. Daarmee onderschatten we de kracht van ethos en pathos – een onderschatting die volgens mij de basis is van elk actiecomité ‘Puntje-puntje-NEE!’. Het is ook lastig: het zijn zaken die je niet zomaar in een management-modelletje giet. Jammer, want mensen nemen veel beslissingen grotendeels op niet-rationele gronden – ja, ook hoogintelligente professionals zoals u en ik. Anders gezegd: terwijl we in het dagelijks werk vooral rationeel functionerende Hillary's zijn en onze innerlijke Trump - gelukkig - meestal wegblijft, zouden we best een beetje meer Obama kunnen gebruiken. Ietsje meer moraal, ietsje meer karakter, betrouwbaarheid, (positieve) emotie en verbeeldingskracht.
O ja: en ga alsjeblieft stemmen. Your voice can change the world.